ازگیل، درختچه ای است از تیره گل سرخیان که خاردار است و به حالت وحشی در جنگل های اروپای مرکزی و نواحی معتدل آسیا می روید. ازگیل نیز در تمام جنگل های شمال ایران و همه ارتفاعات سواحل دریا و در دامنه های البرز، دره کرج و ... به طور خودرو عمل می آید و با نام محلی هر منطقه شناخته می شود. تکثیر آن غالبا از طریق پیوند روی درختان دیگر از جمله پیوند روی پایه زالزالک ولیک صورت می گیرد. گاهی هم روی پایه گلابی و به ندرت روی پایه بِه پدید می آید و نوع پیوند، شکمی است که در تابستان انجام می شود.

ازگیل رسیده دارای لعاب نباتی فراوان و تانن بوده و از قند گلوکز، فروکتوز، سوربیتول و بعضی اسیدها و همچنین سلولز و گروه ویتامین های «ب» و «ث»، املاح معدنی و کمی پروتئین برخوردار می باشد.

ازگیل در اواخر پاییز و اوایل زمستان می رسد. گل های درخت آن سفید و میوه اش شبیه زالزالک است با این تفاوت که میوه ازگیل درشت تر و قهوه ای رنگ و طعمش شیرین و کمی گس است. هسته آن را می کارند و درخت ازگیل را به درخت به و گلابی هم پیوند می زنند.

بخش های مورد استفاده درخت ازگیل برگ و میوه آن است. اسامی فارسی قدیم ازگیل، «اردف» و «گیل» بوده است.

خواص ازگیل

• ازگیل سرشار از ویتامین های «ب» و «ث»، قند، تانن، سلولز و اسید سیتریک می باشد.
• ازگیل دارای مقدار زیادی «هیدرات کربن» است که مولد انرژی است.
• ازگیل از ماده ای به نام «تانن» برخوردار است که بهترین دارو برای درمان عفونت های روده بزرگ شمرده می شود.
• ازگیل در تقویت خون بدن مؤثر است.
• ویتامین «ب» ازگیل، اعصاب را تقویت می کند و از نظر تغذیه اهمیت دارد.
• ازگیل را به صورت خام به عنوان میوه ای لذیذ، مطبوع و تقویت کننده مصرف می کنند و از آن شربت و کنسرو ازگیل تهیه می نمایند.
• مصرف ازگیل خام یا کنسرو ازگیل در معالجه اسهال ساده اثر قطعی دارد.
• خوردن ازگیل خام و (خصوصا نارس که تانن بیشتری دارد) در معالجه خونریزی های داخلی مانند بواسیر، خونریزی رحمی و غیره تأثیر شفابخش دارد.
• ازگیل در معالجه ورم روده به کار می رود؛ بدین منظور باید 230 گرم ازگیل را پس از جدا کردن پوست و دانه، در کمی شیر حل نموده و مصرف کرد.
• در معالجه زخم دهان و تورم مخاط گلو مؤثر است؛ بدین منظور باید 50 گرم از برگ درخت ازگیل را در یک لیتر آب بجوشانند و با کمی از آن در شبانه روز چند مرتبه دهان را بشویند و مضمضه کنند.
• ازگیل، قبض کننده روده هاست.
• ازگیل ادرارآور است.
• ازگیل کار روده ها را تنظیم می کند.
• ازگیل دارای اسید مالیک، تانن، اسید سیتریک و اسید تارتاریک بوده و از نظر غذایی شبیه بِه است.
• ازگیل میوه ای بسیار مقوی است زیرا قدرت اسموزی خون را می افزاید.
• ازگیل به سبب داشتن املاح سیتریک، رمالیک و تارتاریک، ترشی خون را می زداید.
• ازگیل عوامل معدی را مرتب می کند و برای اسهال بسیار مفید است.
• میوه تازه و رسیده ازگیل یا کنسرو آن برای درمان اختلال قاعدگی خانم ها کاملاً مفید است.
• جوشانده نیم گرم برگ ازگیل، سالک را درمان می کند.
• جوشانده برگ ازگیل به صورت بالا، پوست های ظریف را تقویت می کند و معالج برفک است.
• غرغره کردن با جوشانده برگ ازگیل، آبسه های دهان و گلو را درمان می کند.
• اگر هر روز سه بار با جوشانده برگ ازگیل غرغره شود، آنژین را معالجه می نماید.